Het langverwachte regeerakkoord van Rutte IV maakt geen einde aan de jarenlange discussie over een volwaardige positie van de zelfstandige op de arbeidsmarkt. Vier jaar geleden werd nog een streven naar een wettelijke definitie van de zelfstandige in het vooruitzicht gesteld. Het komende kabinet komt op dit vlak niet verder dan een doorontwikkeling van een webmodule, die de pilotfase nog niet is ontstegen. Ook op het vlak van een sociaal stelsel voor zelfstandigen moet VZN vaststellen dat het voornemen om te komen tot een modern sociaal vangnet voor zelfstandigen ontbreekt. Het nieuwe kabinet zou de zelfstandigenaftrek juist hiervoor moeten inzetten.
De coalitiepartijen willen de arbeidsmarkt moderniseren. Men vindt daarbij, net als VZN, ‘onafhankelijke zelfstandigen belangrijk voor een bloeiende samenleving en een groeiende economie’. Het kabinet wil echte zelfstandigen ondersteunen en ondernemerschap stimuleren, en spreekt de ambitie uit om zelfstandigen helderheid te bieden over hun positie. Cristel van de Ven, voorzitter van Vereniging Zelfstandigen Nederland (VZN): “Die ambitie steunen wij. Na jaren van stilstand verdienen zelfstandig ondernemers duidelijkheid over hun arbeidsmarktpositie. De plannen hierover in dit coalitieakkoord zijn echter nog uiterst vaag. De beloofde helderheid lijkt nog ver weg.”
Wat VZN betreft verdient een eigen rechtspositie voor zelfstandigen nog steeds de voorkeur boven de webmodule. Die kan op bijzonder weinig draagvlak rekenen bij opdrachtgevers noch zelfstandigen. Van de Ven: “De webmodule geeft contracterende partijen niet de broodnodige zekerheid vooraf over de mogelijkheid om een opdrachtovereenkomst te sluiten. Een eigen positie voor de zelfstandige biedt die zekerheid wel”.
Het regeerakkoord spreekt over een zeer forse en versnelde afbouw van de zelfstandigenaftrek en over een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers. VZN vraagt het kabinet om deze punten in de uitwerking te combineren, om zo de gewenste modernisering van onze arbeidsmarkt een stap dichterbij te krijgen. De vereniging onderschrijft de noodzaak om voor zelfstandigen een goed vangnet te creëren waarmee zij hun ondernemers- en sociale risico’s (waaronder arbeidsongeschiktheid) kunnen afdekken. VZN pleit voor ombouw van huidige fiscale voorzieningen, zoals de zelfstandigenaftrek, naar een fiscale stimulans om een eigen buffer op te bouwen van waaruit zelfstandig ondernemers risico’s als vraaguitval, oudedagsvoorziening, kwalificatieveroudering en ziekte kunnen afdekken. Die feitelijke buffer bouwt men idealiter op een aparte rekening op. De compensatie van de zelfstandigenaftrek via verhoging van de arbeidskorting is een mogelijkheid maar kan niet in de plaats komen van de fiscaal gefaciliteerde ‘trampolinerekening’, zoals door VZN eerder is voorgesteld en uitgewerkt. VZN gaat graag in overleg met de nieuwe bewindslieden om de plannen op dit vlak verder uit te werken. “We denken graag mee over concrete oplossingen, als stem van de 100.000 bij ons aangesloten zelfstandigen”, aldus Van de Ven.
Tot slot adviseert VZN de formateur om, naar Belgisch voorbeeld, een staatssecretaris voor Zelfstandigen aan te stellen op het ministerie van Economische Zaken. Van de Ven: “Dat onderstreept de positie van zelfstandigen als ondernemers, stimuleert zelfstandig ondernemerschap en draagt ertoe bij dat het deze kabinetsperiode wel lukt om zelfstandigen helderheid te verschaffen over hun positie”.